Aşılama Öncesi Yapılması Gereken Tetkikler

Aşılama spermle yumurtanın birleşme şansını arttırmak için yapılan bir işlemdir.

  • Kadına verilen ilaç ya da iğnelerle, her ay kendiliğinden oluşan bir tane yumurtanın sayısı iki ya da üçe çıkarılır.
  • Erkeğin spermleri, laboratuvar ortamında özel yöntemlerle yıkanıp hazırlanır.
  • Spermlerin ileri hareketli olanları, küçük bir hacimde yoğunlaştırılır ve sperm dışındaki tüm sıvılardan uzaklaştırılır.
  • Çatlama iğnesi ile yumurtaların çatlama zamanı ayarlanır.
  • Hazırlanmış olan spermler rahim içerisine özel bir katater vasıtasıyla bırakılır. Böylelikle spermlerin gidecekleri yol kısaltılarak, yumurta ya da yumurtalara kolayca ulaşması sağlanır.
    Aşılama Öncesi Yapılması Gerekenler?

    Kadında gerekli testler:

    • Rahim ve tüplerin değerlendirilmesi için rahim filmi
    • Jinekolojik muayene,
    • Yumurtalıkların kapasitesini değerlendirmek amacıyla hormon testleri,
    • Bazı özel durumlarda tanısal laparoskopi veya histeroskopi yapılmaktadır.

    Erkekte:

    • Spermiyogram

    Aşılama Hangi Durumlarda Uygulanır?

    Aşılama kolay, pratik, nispeten ekonomik bir işlem olduğu için pek çok durumda ilk tercih edilen yöntemdir.

    En sıklıkla:

    • Düşük sperm sayısı veya düşük hareketlilik (Erkek faktörü),
    • Kadında yumurtlamanın olmaması veya yetersiz olması (Ovulatuar Faktör),
    • Açıklanamayan İnfertilite(Kısırlık),
    • Rahim Ağzına ait problemler,
    • Sperme karşı antikor varlığı (İmmünolojik İnfertilite),
    • Cinsel işlev bozuklukları

    Ejakülasyon (boşalma) sorunu olan erkeklerde, aşılama zaman zaman başvurulan bir yöntemdir. Boşalma problemlerine; şeker hastalığı, MS, travma, retrograd ejakülasyon dediğimiz idrar torbasına spermlerin boşaldığı hastalık, mesane boynu operasyonları ve kullanılan bazı ilaçlar sebep olabilir.

    Aşılama her ne kadar basit bir işlem gibi görülse de mutlaka bu konuda tecrübeli bir jinekolog tarafından yapılmasında fayda vardır.

    Aşılamanın Başarı Oranı Nedir?

    Aşılama işleminin başarısı her bir deneme için % 10-15’ler civarındadır. Bu oranın daha fazla olmadığı aşılama yöntemine başlayan bütün çiftler tarafından bilinmeli ve gebelik oluşmadığında hayal kırıklığına uğramamalıdırlar.

    Aşılama En Fazla Kaç Kere Yapılabilir?

    Deneme sayısı uygulama nedenine, çiftin ihtiyaçlarına ve ekonomik durumuna göre ayarlanır. Elbette bu işlemin yapılabilmesi için, en az bir tüpün açık olması şarttır. Dolayısıyla aşılama işleminden önce rahim filmi çekilmesi de gereklidir. Günümüzde kabul edilen görüş, en fazla 3 kez aşılama yapılmasıdır. Aşılamadan fayda göreceği düşünülmeyen, ya da 2-3 kez aşılama yapılmasına rağmen gebelik oluşmayan kişiler, tüp bebek tedavisine yönlendirilmelidir.

    Aşılamada Sperm Kalitesi Önemli Midir?

    Eğer erkeğin spermlerinin sayı ve hareketi çok düşük ise; aşılamadan beklenecek fayda çok azdır. Bu sayı ve hareketlilik konusunda tam bir fikir birliği olmasa da, genellikle kabul gören görüş erkeğin spermlerine yıkama işlemi uygulandıktan sonra, ileri doğru hareketli sperm oranının en az ml’de 1 milyonun üstünde olması gerektiğidir.

    Diğer önemli bir konu da spermlerin şekil bozukluklarıdır. Aşılama öncesinde yapılan spermiyogram değerlendirmesine göre; normal görünümlü sperm sayısının en az % 4-5 olması gerekmektedir.

Aşılama (Intra Uterin Inseminasyon)

Aşılama tedavisine genellikle ilk olarak başvurulan tedavilerinden biridir. Bu tedavi  erkekten alınan  üreme hücresi laboratuvarda hazırlanarak rahim içerisine yumurtlama zamanı transfer edilir.

Aşılama tedavisi, ilaç verilmeden yapılabilir fakat başarı şansı biraz düşüktür. Ağızdan verilen haplarla veya iğnelerle yumurta arttırıcı tedavi sonrası yapılması önerilir. Amaç yumurta sayısını arttırmak veya yumurtlamayı sağlamaktır. İki  yada Üç yumurta gelişmesi açıklanamayan olgularda başarıyı arttırmaktadır. Yumurtlama tedavisinde ultrasonla takip yapılır çok yumurta gelişirse tedavi iptal edlilir. Yumurta kistleri belli büyüklüğe eriştiğinde içinde olgun yumurta taşıdığına karar verilip yumurta çatlatma iğnesi yapılır ve aşılama saati ve gününe karar verilir.

Aşılama tedavisi; yumurta rezervi iyi, yaşı 35 den küçük, tüpleri açık, toplam hareketli sperm değerleri 5 milyon üzerinde olan, kısırlık süresi 3 yıldan az olan çiftlere önerilmesi daha uygundur.

Aşılamanın uygulandığı durumlar:

  • Üreme hücresi miktarı hareketlilik oranında düşüklük
  • Açıklanamayan infertilite
  • Rahim ağzındaki anatomik problemler
  • Kadında yumurtlamanın yetersiz olması

 

Aşılamada kadının yaşı önemlidir. 40 yaş üstü kadınlar için, aşılama yöntemi başarı oranı az olacağı nedeniyle önerilmemektedir.

Aşılama öncesi istenilen testler ;

  • Jinekolojik muayene,ultrasonografi
  • Rahim filmi,
  • Kan testleri,
  • Tam kan sayımı testi,
  • Tiroid bezi ile ilgili fonksiyon testleri,
  • Prolaktin hormonu ölçümü,
  • Rahim ve tüplerin değerlendirilmesi,
  • smear testi,
  • Sistemik, lokal muayene
  • Rahim ve tüplerin değerlendirilmesi için rahim filmi (HSG)
  • Laparoskopi veya histeroskopi
  • TSH testi
  • Adetin 21. günü uygulanan progesteron testi yapılmalıdır.

Aşılama öncesi erkeğe;

  • Ayrıntılı Semen analizi
  • Yıkama ardından sperm değerlerinin ölçümü
  • Sperm sayısı ve hareketlilik durumları değerlendirmesi

 

Aşılama sonrası neler yapılmalıdır.

  • Aşılama sonrası eşler, önceki yaşantısına kolaylıkla geri dönebilir.
  • Fakat aşılama sürecinde eşlerin zararlı ve kimyasal etkilere maruz kalmamaya özen göstermelidir.
  • Hekimin bilgisi dışında herhangi bir ilaç zararlı olacağı nedeniyle kullanılmamalıdır.

Aşılama öncesi eşlerin dikkat etmesi gereken noktalar

Aşılama işlemine geçilmeden önce eşlerin dikkat etmesi gereken bazı kritik noktalar vardır. Erkeğin üreme hücresinin verimli olabilmesi açısından son 48 saat boyunca alkol, ve üreme hücresi sayısını olumsuz etkileyecek hiçbir ilacı içmemesi gerekmektedir.

Tüm bu etkenler üreme hücresi miktarında ve kalitesinde azalmaya neden olmaktadır.Bazı durumlarda enfeksiyonlara sebebiyet de verebilmektedir. Tüm bu olumsuz etkenler aşılama tedavisinin başarısız olmasına sebep olabilir.

Aşılama işlemi görecek olan anne adayının da genital bölgeye aşılama öncesi 48 saatlik süreç boyunca hiçbir şekilde krem veya losyon türünde maddeleri uygulamamış olması gerekir. Aşılama esnasında rahime ulaşılma aşamasında krem ve losyon kalıntıları mikrobik ya da enfeksiyon etkilere neden olabilirler.

Bu durumda aşılama işlemi için büyük risk teşkil etmektedir. Aşılama sürecin öncesinde ve sonrasında doktorun tavsiyelerine uyulması ve eşlerin kafalarına takılan her soruyu tedaviyi sürdüren tecrübeli doktora sormaları gerekmektedir.

Aşılama nasıl yapılır?

Aşılama işlemi için muayene pozisyonu alan kadının vajinal bölgesine ilk önce enjektörün rahim içine sorunsuzca girmesini sağlayacak ekipmanlar yerleştirilir. Gelişmiş enjektör yardımı ile babadan alınana üreme hücresi birkaç saniye içinde kadının rahmine transfer edilir. Böylelikle aşılama da tamamlanmış olur.

Kimler Aşılama İçin Uygundur?

Aşılama tedavisi, bebek sahibi olmak isteyen her çifte uygulanacak bir yöntem değildir. Rahim iç duvarında kalınlaşma olmayan, tüpleri tıkalı, şiddetli erkek faktörü olup veya eşinin sperm sayısı çok düşük olduğu durumlarda, yumurtlaması olmayan, şiddetli endometriozis olan eşlerde bu yöntemden uygulanmaz.

Poliksitik over olan kadınlar doğal olarak gebe kalamadıkları durumlarda ilaçlar ile yumurta sağlanması ve aşılama tedavisi yapılması gerekir.

Aşılama öncesi aşılama yapılacaksa rahim filmi ile tüplerin açıklığı değerlendirilmelidir. Bazı çiftler bu HSG işleminden sonra doğal yolla gebe kalabilir.

Aşılama tedavisi gerektiren durumları kısaca sıralanacak olursa:

  • Erkekte sayı ve hareket yüzdesi düşüklüğü.
  • Yumurtlama olmaması.
  • Açıklanamayan kısırlık
  • Servikal mukus kalitesinin bozuk olduğu ya da hiç olmadığı durumlar.
  • Serviksin yapısal bozuklukları.
  • Çikolata kisti
  • Aşılama, 41 yaşın altındaki kadınlarda etkili olabilir.

İmmünolojik faktör nedeniyle infertil olduğu düşünülen bazı kadınların servikal mukusunda bulunan bir takım antikorlar  spermlerin rahim içine ulaşmasına engel olabilir.

Aşılama işlemi ile spermler direk olarak rahim içine verildiği için bu engel aşılmış olur; böylece spermlerin gidiş yolu kısalır ve bu yolla tüplere daha kolay ulaşılacağı için gebelik şansı daha fazla artırılmış olur.